Przejdźmy do dziejów Mławy, drugiego książęcego miasta pogranicza. Jego geneza jest zupełnie inna i niezbyt jasna. Zacznijmy od tego, że w odległości ok. 10 km na południe od późniejszej Mławy, znajdował się w XI w. jeden z najwcześniej poświadczonych grodów mazowieckich — Stupsk.
W jego pobliżu, w odległości 4 km natrafiamy na drugi gród, położony na obszarze wsi Wola Szydłowska, powstały na początku X w. i w tymże wieku opuszczony, mający tradycję osadniczą sięgającą VII-VIII w. Relacje między oboma ośrodkami nie zostały dotychczas zbadane.
Pierwsza istotna wiadomość związana z powstaniem Mławy pochodzi z okresu wkrótce po zwrocie Zawkrza w 1411 r., gdy objęto je nowymi podziałami administracyjno-sądowymi. Oto z lat 1412-1418 r. dysponujemy wiadomością, iż tutejsze sądy powiatowe odbywały się w Wyszynach (poświadczonych od 1349 r.), leżących tuż obok grodziska w Woli Szydłowskiej, skąd zostały przeniesione do Mławy. To wszystko wiedzie nas ku stwierdzeniu, iż w tradycji miejscowego osadnictwa centrum lokalnej władzy związane było z okolicą Stupska i Wyszyn.
(…)
Dokument lokacyjny Mławy, wystawiony w 1429 r. przez książąt niedzielnych, synów Siemowita IV — Siemowita V, Kazimierza II i Włodzislawa I, rządzących Mazowszem, wyraźnie stwierdza, iż miasto założono w pewnym oddaleniu od szlaków drogowych i zaleca „w miarę możliwości skierować okoliczne drogi do miasta, ale bez szkody dla okolicznej szlachty”. Nie oznacza to jednak, że Mława leżała na uboczu szlaków. Wręcz przeciwnie. To w jej pobliżu przebiegał wspomniany już szlak wiodący z Płocka na tereny pruskie przez bród Sgiersk na Orzycu, dokładnie opisany w dokumencie oprawy wdowiej księżnej Elżbiety płockiej z 1349 r. Szedł on koło: Szyjek, Lipy, Strzegowa, Kuskowa, Pokrytek (Niedzborza), Sułkowa, Dąbka, Kosin, Wyszyn (Stupska), Otoczni, Wieczfni i Kuklina. Zwróćmy uwagę, że kilka z tych osad leży w bezpośrednim sąsiedztwie Mławy, ale ona sama nie jest wymieniona, co wskazuje na to, że jeszcze nie istniała.
źródło:
Elżbieta Kowalczyk „Janowo i Mława. Geneza miast pogranicza mazowiecko-krzyżackiego”
www.mazowsze.hist.pl
Dodaj komentarz