lot_nad_stupskiem_cmentarz_b

 

 

 

 

 

 

 

Kierując się szosą ze Stupska do Strzałkowa wkraczamy w rejon stupskich nekropolii. Po wschodniej stronie znajduje się aktualnie użytkowany cmentarz parafialny. Od początków XX wieku spoczywają tu kolejne pokolenia stupskich parafian. To także miejsce żołnierskich mogił – żołnierzy polskich poległych w sierpniu 1920 roku i grób żołnierza poległego na froncie mławskim w 1939 roku.

Żołnierze z roku 1920
Żołnierze z roku 1920

 

100_6747A
Żołnierz z roku 1939

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Po przeciwnej stronie drogi znajduje się cmentarz ewangelicko-augsburski żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej w 1915 roku. Na obszarze prostokąta o wymiarach 25×35 metrów znajduje się 53 tablice. Cmentarzem zajmuje się gmina.

Żołnierze niemieccy z I wojny świtowej
Żołnierze niemieccy z I wojny światowej

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Z cmentarzem ewangelicko-augsburskim sąsiaduje stary cmentarz parafialny. Poprzedzał aktualnie użytkowany i służył potrzebom wspólnoty do początków XX wieku. Zachowały się pojedyncze groby. Wymaga zabezpieczenia i prac porządkowych.

Stary cmentarz 2012
Stary cmentarz 2012

 

 

 

 

 

 

 

 

W dokumencie z 23.04.1917 roku znajdujemy taki opis cmentarza:

Cmentarz grzebalny w odległości ¼ wiorsty od Kaplicy zajmujący 1 ½ morgi ziemi, ogrodzenie cmentarza z kamienia na … , słupy do bramy i furtki murowane z cegły, bramka i furtka drewniane, wszystko w nędznym stanie.
Kaplicy na cmentarzu grzebalnym nie ma.

O istnieniu tego cmentarza znajduje się informacja w aktach wizytacji z czerwca 1842 roku:

100_7195A

 

 

 

 

Drugi cmentarz w polu rowem okopany na którym się Ciała Zmarłych Chowają

Cmentarze na mapach z 1916 (tylko stary cmentarz) i 1930 (stary, aktualnie użytkowany i wojenny)

XIX-8-G_Gruppe_Warschau_1916
XIX-8-G_Gruppe_Warschau_1916
Warszawa : Wojskowy Instytut Geograficzny, 1930
Warszawa : Wojskowy Instytut Geograficzny, 1930 – Polona

 

 

 

 

 

 

 

 

To nie koniec wędrówki, najstarsza część historii jeszcze przed nami. W odległości ok. 600 metrów od przejazdu kolejowego, po zachodniej stronie drogi, na płaskim wyniesieniu znajduje się stanowisko archeologiczne. Hektarowy obszar kryje dwukulturowe, rozległe cmentarzysko. Pierwsze prace archeologiczne prowadzili tu archeolodzy niemieccy w latach 1915-1917 (odkryto trzydzieści starożytnych obiektów, znaleziska wywiezione zostały do Berlina). Kolejne badania należały do archeologów polskich (Kostrzewski, Niewęgłowski, Okulicz), to także badania prowadzone przez Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w 1987-1991 (Grzymkowski). Wszystkie badania potwierdzają przynależność obiektu do dwóch kultur przeworskiej i wielbarskiej (od II w. p.n.e do IV n.e) Pochówki ciałopalne, bezpopielnicowe i popielnicowe, obsypane stosem lub „czyste”, różnorodność grobowego wyposażenia lub jego brak, naczynia wyrobu miejscowego i pochodzące z południa Europy świadczą o różności wpływów kulturowych i o aktywnym udziale grup zamieszkujących te tereny w życiu gospodarczym i politycznym tych ziem we wzmiankowanym okresie. Przez Zawkrze przebiegało odgałęzienie słynnego szlaku bursztynowego prowadzącego z południa Europy po złoto północy na Pólwysep Sambijski.

Stupsk_na_szlaku_bursztynowym
Mapa z odgałęzieniem szlaku bursztynowego przez Zawkrze A.Grzymkowski

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I to jeszcze nie wszystkie nekropolie. Ziemia stupska kryje wiele grobów. Zapewne nie wszystkie zostały już odkryte. Poniżej mapa przedstawiająca zespoły grobowe odkryte w Stupsku i najbliższej okolicy. Groby pochodzą z okresu II w. p.n.e  – IV w. po Chr., z okresu kultury przeworskiej i wielbarskiej.

mapka zesp. grobowych
Mapa zespołów grobowych Stupska i okolic A. Grzymkowski

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jak pisał dr Józef Ostaszewski – lekarz, działacz społeczny, regionalista i malarz przez długie lata związany z Mławą i jej okolicami:  Jeżelibyśmy jednak zaczęli rozkopywać ziemię, to okaże się, że cały teren Stupska – to jedno wielkie cmentarzysko. Wszędzie znajdowano ogromne ilości „skorup”, grobów z urnami popielnicowemi: na terenie dworu – przy kopaniu fundamentów, we wsi, na polach, gdzie tylko była kopana ziemia.