Mazowsze to leżąca w środkowej Europie kraina geograficzna, która w wyniku rozbicia dzielnicowego Polski stała się ok. 1190 roku niezależnym księstwem (państwem). Jego władcami byli Piastowie, potomkowie księcia Konrada, zwanego Mazowieckim (+1247). Mazowsze utrzymało swa niepodległość aż do 1526 roku, gdy zmarł ostatni męski potomek Konrada – książe Janusz III i państwo to inkoporowano do Polski.
Trzy i pół wieku niepodległości nie pozostało bez wpływu na miejscową ludność. Określała ona swą narodowość jako mazowiecką, natomiast w pozostałych częściach Rzeczpospolitej nazywano ja Mazurami i traktowano jako mniejszość. Mazurzy mieli własny język, obyczaje i kulturę. Na Mazowszu nawet po inkorporacji, obowiązywało inne prawo (tzw. excepta mazowieckie) niż w pozostałych częściach Rzeczpospolitej.
Różnice te dopiero w czasach zaborów zaczęły się zacierać.
Mazowsze dzieliło się na trzy księstwa (późniejsze województwa w Rzeczpospolitej) – mazowieckie, płockie i rawskie. Księstwa te dzieliły się dalej na mniejsze księstwa (późniejsze ziemie) a te ( od czasów reformy sądowej księcia Siemowita III w 1377 roku) na powiaty. Księstwo mazowieckie obejmowało 10 ziem: czerską, warszawską, liwską, zakroczymską, wyszogrodzką, ciechanowską, różańską, nurską, łomżyńską i wiską. Poszczególne ziemie mazowieckie posiadały swą specyfikę – ze względu na przeważające typy własności, procent zalesienia, warunki geograficzne itp.
Powyższa specyfika ziem uprawnia do wskazania na węższe terytorium, jakim jest drobnoszlacheckie Mazowsze północne. Obejmuje ono ziemie: ciechanowską (powiaty ciechanowski, przasnyski i sąchocki), zakroczymską (powiaty zakroczymski, nowomiejski i serocki) oraz różańską (powiaty różański i makowski). Można także uwzględnić zachodnie skrawki ziemi zawkrzeńskiej w województwie płockim ( parafie Janowiec Kościelny, Wieczfnia, Grzebsk, Szydłowo, Żmijewo w powiecie mławskim i prawie cały powiat niedzborski). Całość układa się więc w kwadrat, którego wierzchołkami są Serock, Zakroczym, Janowiec Kościelny i Chorzele. Jest to obszar zdominowany przez własność drobnoszlachecką, dla której głównym ośrodkiem sądowym, handlowym i kulturalnym był Ciechanów. Tutejsza drobna szlachta była, ogólnie rzecz ujmując, uboższa od znacznie mniej licznej płockiej, zaś bogatsza od bardzo liczebnej łomżyńskiej, nurskiej czy wiskiej.
Gdy będziemy rozpatrywać li tylko kwestie drobnej szlachty, to okaże się, ze na tak wyznaczonym terenie Mazowsza północnego obowiązywały te same wzorce zachowań, sposób myślenia, gospodarowania, te same zwyczaje, obrzędy, tradycja. Jest więc to dla tej warstwy obszar jednolity kulturowo. Tym bardziej, że przez sześć kolejnych wieków tutejsza szlachta brała sobie za żony szlachcianki właśnie z tej a nie innej okolicy.
Dziedzice częściowi spod Ciechanowa, Przasnysza, Zakroczymia, Makowa czy Różana mieli i mają wspólne korzenie, wspólną historię, wspólne troski dnia codziennego.
Adam A. Pszczółkowski – fragment z książki Gniazdo i krze. Rodowody Chodkowskich str. 36
#
Miejsca (urodzin, małżeństw, zamieszkania, zgonów) związane z rodzinną genealogią
Mapa podlega aktualizacji.
legenda – kolor czarny: punkty graniczne drobnoszlacheckiego Mazowsza północnego wg A.A.Pszczółkowskiego;
kolor czerwony: Suwińscy; kolor niebieski: Kołakowscy: kolor zielony: Krzyżewscy; kolor żółty: Brzezińscy
więcej o -> ważne miejsca
Dodaj komentarz