Pierwszy przekaz źródłowy o cmentarzu grzebalnym przy kościele św. Wawrzyńca zawierają protokóły wizytacyjne z lat 1738 i 1740.
Dowiadujemy się z nich, że wokół kościoła jest dobrze ogrodzony cmentarz grzebalny z dwoma dzwonami znajdującymi się przy wejściu. Był to raczej niewielki cmentarzyk, ponieważ w 1775 roku wizytator określił plac wokół kościoła jako okrągły, mający 130 kroków i już bez ogrodzenia.
Brak ogrodzenia po upływie prawie 40 lat nie jest wykluczony, gdyż wówczas takowe były wykonywane na ogół z drzewa.
Od kwietnia 1805 roku w związku z likwidacją cmentarza przy kościele św. Trójcy, stał się miejscem spoczynku dla wszystkich zmarłych parafian mławskich.
Według informacji zawartej w wizytacji z 1817 roku, cmentarz wokół kościoła miał wymiary 70 łokci na 87, był ogrodzony parkanem z kamienia, w złym stanie.
Zamiast kostnicy była krypta pod kościołem, do której składano znalezione kości do czasu pochowania zgodnie z obrządkiem.
W latach siedemdziesiątych XIX stulecia, po zniesieniu zakonu księży misjonarzy, cmentarz został znacznie powiększony o folwark po misjonarski. Wówczas, w pobliżu kościoła, z prawej strony znajdowały się murowane katakumby.
Po II wojnie światowej cmentarz grzebalny był ogrodzony kamiennym murem, bez żelaznych sztachet, które zostały zabrane przez Niemców. Nie było numeracji kwartałów.
Nabożeństwa pogrzebowe odprawiano w kościele św. Wawrzyńca. W 1963 roku cmentarz został uporządkowany oraz zbudowano nowe schody prowadzące do kościoła.
Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku wielkość cmentarza określono na 2,5 hektara. Już wówczas sygnalizowano problem braku miejsca na nowe groby, dlatego prowadzono rozmowy z władzami miasta o jego powiększeniu.
W 1988 roku w kronice parafialnej zapisano, iż cmentarz grzebalny jest już zamknięty, a pochówki odbywają się tylko do pieczar rodzinnych.
Powierzchnia cmentarza wynosiła 4,1 ha. Natomiast już w XXI wieku, w latach 2002-2004 alejki cmentarza wyłożone zostały kostką chodnikową, a w 2018 wykonane zostało oświetlenie schodów i otoczenia wokół kościoła św. Wawrzyńca.
Cmentarz jako miejsce historii – pomniki i groby historyczne
Cmentarz parafialny w Mławie, podobnie jak nekropolie w całej Polsce, jest miejscem szczególnym dla dziejów narodowych oraz świadectwem przeszłości jej mieszkańców.
Przede wszystkim jest bolesnym dokumentem polskiego losu. Wiele osób po odwiedzeniu cmentarzy i grobów zainteresowało się bliżej przeszłością swojej małej ojczyzny i jej mieszkańców.
Do takich osób należał z pewnością prof. Ryszard Juszkiewicz, co bardzo często podkreślał podczas rozmów ze swoimi współpracownikami. Jednocześnie dzielił się wiedzą o ważnych grobach na mławskim cmentarzu.
Napisy (inskrypcje) na mogiłach i pomnikach stanowią cenne źródło poznania historii. Dotyczą zarówno grobów postaci wybitnych i znanych, jak również zwykłych ludzi.
Opisując grób, pomnik czy nagrobek przytacza się treść inskrypcji, dane biograficzne zmarłej osoby, jak również wydarzenia historyczne z nim związane (wojny, powstania, demonstracje, represje itp.).
Pomniki i groby bohaterów walk o wyzwolenie narodowe i społeczne znajdują się w kwaterze położonej na skraju północnej części ogrodzenia cmentarnego.
W centrum usytuowany jest pomnik-grób żołnierzy 49 pułku piechoty poległych w walkach w okolicach Mławy podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Po jego obu stronach spoczywają w trzyczęściowym grobie polegli w Bitwie pod Mławą w dniach 1-4 września 1939 roku żołnierzy 20 Dywizji Piechoty.
Z lewej strony jest grób zbiorowy czterech powieszonych na rynku 17 grudnia 1942 roku żołnierzy Armii Krajowej.
Oddzielnie, w zachodniej stronie położona jest mogiła rozstrzelanych w 1918 roku członków Polskiej Organizacji Wojskowej skazanych na karę śmierci za napad na posterunek żandarmerii niemieckiej w Strzegowie.
Ponadto, na cmentarzu spotkać można symboliczne groby polskich pilotów uczestników Bitwy o Anglię i nalotów nad Niemcami (Tadeusz Pytlak, Witold Jaroszyk) oraz pochowanych żołnierzy Armii Hallera (Stanisław Prośniewski), czy bitwy o Monte Casino (Konstanty Łabądź).
Po roku 1990 powstały warunki do uczczenia zamordowanych i zesłanych na wschód, do nieludzkiej ziemi.
W 1992 roku odsłonięty został pomnik zamordowanych w Katyniu, Starobielsku i Miednoje mieszkańców Mławy i powiatu mławskiego.
Natomiast w 1994 roku rodziny zesłanych do łagrów postawiły symboliczny krzyż żelazny z oplecionymi łańcuchem górnymi ramionami.
Wokół kościoła św. Wawrzyńca znajdują się groby mławskich proboszczów i dziekanów dekanatu mławskiego, w tym między innymi ks. Stanisława Ordona, bratanka obrońcy Reduty i prof. Seminarium Duchownego w Płocku, ks. Władysława Marona, kanonika honorowego kapituły pułtuskiej, ks. kan. Edmunda Szewczaka prof. i wicerektora w Wyższym Seminarium Duchownym w Płocku, ks. Ludwika Sokolika, kan. kapituły pułtuskiej, proboszcza w latach 1911-1924
fragment artykułu p. Andrzeja Grochowskiego w Nowym Kurierze Mławskim (2021), poniżej link do całego artykułu:
Cmentarz parafialny w Mławie i jego tajemnice
W wyszukiwarve polskie-cmentarze.info dostępna jest już wyszukiwarka grobów cmentarza parafii św. Stanisława BM w Mławie
Dodaj komentarz